Ăn chay được đề cập ở đây là chế độ ăn thuần thực vật không có động vật, suất ăn chay bao gồm các thực phẩm từ thực vật, rau củ quả, đậu hạt, thực phẩm chay chế biến sẵn đa dạng chúng có hình dạng, mùi vị giống thức ăn động vật, …, bữa ăn chay chế biến nhiều dầu mỡ, nhiều tinh bột, nhiều đường, thậm chí nhiều muối và nhiều chất bảo quản, … và thiếu hụt dinh dưỡng hay còn gọi là chế độ ăn thuần thực vật không lành mạnh.
Nhiều nghiên cứu cho thấy người ăn chay trường từ nhỏ mắc nhiều bệnh chuyển hoá như tiểu đường, tim mạch, huyết áp, thấp khớp, suy gan, suy thận, giảm trí nhớ, ….
Ở nghiên cứu nhóm người Đài Loan trẻ có độ tuổi trung bình 37 tuổi, khoẻ mạnh gồm 26 nam và 55 nữ. Họ ăn chế độ ăn thuần thực vật không lành mạnh từ 5 năm trở lên. Trong nghiên cứu, chia ra nhiều nhóm người, nhóm người ăn chay ít là nhóm có số lần ăn chay 1 lần/ tháng, và nhóm người ăn chay nhiều là nhóm có số lần ăn chay là 3 lần/ ngày.
Kết quả nghiên cứu cho thấy:
- Nhóm người ăn chay nhiều trong thời gian dài có chỉ số SAH (S-adenosyl-L-homoysteine), và MMA (methylmalonic acid) tăng cao, chỉ số này cho thấy họ đang bị thiếu hụt vitamin B12.
- Chỉ số CIMT (Carotid intima-media thickness, độ dày nội môi động mạch cảnh) tăng cao ở người ăn chay không lành mạnh, chỉ số này cho biết họ có nguy cơ phát triển bệnh xơ vữa động mạch và những bệnh mãn tính liên quan như huyết áp, tiểu đường, tim mạch.
- Ngược lại, Ở nhóm người ăn chay lành mạnh, họ dùng rau quả xanh tươi, trái cây chín, ăn thực vật lành mạnh không chế biến kỹ, không sử dụng tinh bột tinh chế, không sử dụng đường, không dùng chất béo bão hào thì chỉ số CIMT thấp, khoẻ mạnh.
- Ở nhóm người ăn tạp lành mạnh (có ăn động vật, chế độ ăn độ ăn Địa Trung Hải là điển hình cho lối sống ăn tạp lành mạnh), chỉ số CIMT và SAH, MMA bình thường, có nghĩa họ khoẻ mạnh.
- Bổ sung L-lysine, L-carnitine cho nhóm người ăn chay không lành mạnh thì chỉ số CIMT ổn định bình thường.
Kết luận của nghiên cứu này như sau:
- Nếu lựa chọn chế độ ăn để khoẻ mạnh bền vững nên chọn chế độ ăn thực vật toàn phần lành mạnh, chú ý bổ sung thêm những thực phẩm chứa L-lysine, L-cartinine. Những thực phẩm này có nhiều ở các chế phẩm lên men, như dinh dưỡng nấm men, hay dùng dinh dưỡng bổ sung chứa thành phần này.
- Nếu lựa chọn chế độ ăn tạp thì nên chọn chế độ ăn tạp lành mạnh, hạn chế đường, muối, chất béo bão hoà và thực phẩm sạch.
- Hoàn toàn không nên ăn chay theo kiểu cũ xưa nay, đó là chế độ ăn chay không có lợi cho sức khoẻ.
Mita Tran
Đọc thêm: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32721768/
